دسته بندی : عمومی » گوناگون
فهرست مطالب
چکیده:
مقدمه:
بخش اول : صنعت کاغذ ، مراحل تولید کاغذ
ü تاریخچه:
ü سیر تحولی رشد:
ü مواد اولیه تهیه کاغذ:
ü مراحل تهیه کاغذ
• تبدیل چوب به قطعات ریز :
• شستشوی خمیر کاغذ :
• اعمال شیمیایی (رنگ زدایی) در دو مرحله صورت میگیرد :
• خشک کردن خمیر کاغذ :
بخش دوم: بازیافت کاغذ
ü آشنایی با مفهوم بازیافت:
ü بازیافت کاغذ:
ü جایگاه بازیافت کاغذ در صنعت کاغذسازی:
ü انواع کاغذهای باطله:
• جایگزین¬های خمیر (Pulp Substitutes):
• کاغذهای مرکب¬زدایی شده با کیفیت (High- Grade Deinked Papers):
• مقواهای کنگره¬ای کهنه (Old carogated Containeres):
• روزنامه¬های باطله (Old Newspapers):
• کاغذهای مخلوط (Mixed Papers):
• کاغذهای مجله باطله (Old Magazines):
ü مرکب¬زدایی:
ü مرکب¬زدایی به روش شستشو:
ü مرکب¬زدایی به روش شناورسازی:
ü روش ترکیبی:
ü معایب مرکب¬زدایی شیمیایی:
ü عوامل مؤثر بر فرآیند مرکب¬زدایی:
• نوع و سن کاغذ:
• فرآیند خمیرسازی:
• نوع مرکب و روش چاپ:
• روش مرکب¬زدایی:
ü شرایط فرآیند مرکب¬زدایی:
• PH نهایی:
• درصدخشکی:
• درجه حرارت و فشار:
• زمان:
• سرعت جریان خمیر و اندازه حباب¬های هوا:
ü انواع موادشیمیایی و درصد مصرف آن¬ها:
ü نقش و عملکرد مواد شیمیایی در مرکب¬زدایی:
ü قابلیت مرکب¬زدایی انواع مرکب¬های چاپ:
ü روشهای تولید در بازیافت کاغذ
الف) روش تولید کارگاهی
ب) روش تولید کارخانه‌ای:
ü تولید شانه تخم‌مرغ و میوه و غیره:
ü تولید مقوا:
ü بازیافت کاغذ ،صرفه زیست محیطی و اقتصادی:
ü وضعیت تولید و مصرف کاغذ باطله در جهان و ایران:
ü وضعیت فعلی منابع تامین مواد اولیه صنایع کاغذ کشور
بخش سوم : از تولید تا بازیافت کاغذ در کشور
ü بررسی میزان تولیدکاغذ و مقوا در کشور
ü بررسی میزان مصرف کاغذ و مقوا در کشور:
ü بررسی میزان واردات کاغذ و مقوا:
ü جایگاه بازیافت کاغذ در دنیا:
ü جایگاه بازیافت کاغذ در ایران:
ü کمبود منابع جنگلی و چوبی:
ü مقایسه فرآیندهای بازیافت، سوزاندن و دفن سطحی کاغذهای باطله:
ü مهمترین مشکلات و موانع انجام بازیافت کاغذ در ایران :
بخش چهارم : نگاه اجمالی بر فرآیند بازیافت کاغذ
ü روش های جمع آوری کاغذ باطله در یک نگاه:
ü مراحل بازیافت کاغذ در یک نگاه:
ü مزایای بازیافت کاغذ در یک نگاه:
ü کاربردهای عمده کاغذ بازیافتی بر حسب نوع آن:
ü چارت بازیافت کاغذ:
ü اطلاعات مختصر درباره کاغذ و بازیافت آن:
ü چند پیشنهاد برای حاشیه¬های بازیافت کاغذ:
• راهکارهای بهینه‌سازی در صنایع چوب و کاغذ:
• پیشنهادهایی برای به حداقل رسانیدن مصرف انرژی در درایرها:
• روشهای پیشنهادی در بخش ماشین کاغذ:
• راهکارهای بهینه‌سازی در نیروگاه کارخانه:
ü نتیجه گیری:
منابع:
چکیده:
تحولات قرن اخیر همراه با ازدیاد جمعیت و پیشرفت تکنولوژی مرحله تازه¬ای از تخریب طبیعت و محیط¬زیست را در پی دارد. به عبارتی دیگر بشر از زمانی¬که چادرنشینی و کوچ¬روی را کنار گذاشت و اسکان در روستا و سپس شهر را برگزید، به سازماندهی و مدیریت زباله و پسماندهای ناشی از فعالیت¬های خود توجه کرد. انقلاب صنعتی که در واقع برای بهتر کردن زندگی انسان¬ها رخ داد، متأسفانه با تولید و مصرف بیشتر ناگواری¬های بسیاری برای محیط-زیست و زندگی انسان¬ها به وجود آورده است. درواقع بعد از انقلاب صنعتی و رشد سریع مصنوعات بشر و تولید مواد شیمیایی، کیفیت مواد زائد تغییر کرد و مواد زائد پایدارتر و غیر قابل تجدید بیولوژیکی به زایدات شهری افزوده شد، در این حالت برخورد با زایدات به توجه بیشتری نیاز داشت و باید در مدیریت زایدات تحولی ایجاد می¬شد. در صد سال اخیر که آوازه پیشرفت بشر و به اصطلاح متمدن شدن او مطرح شد، کره زمین خسارات فراوانی دیده است که بازتاب نخست آن متوجه خود انسان است. وجود میلیون¬ها تن زباله شهری و ده¬ها هزار نوع مواد خطرناک و سمی در آن¬ها که حاصل فعالیت¬های روزمره انسان است، سبب آلودگی¬های گسترده¬ای در محیط شده است. عدم وجود مدیریت صحیح و مقررات لازم برای جمع¬آوری، دفع و بازیافت هزاران تن زباله که بخش قابل توجهی از آن قابلیت تبدیل به کود آلی را دارد و یا قابل بازیافت و برگشت به چرخه تولید می¬باشد، مشکلات عمده¬ای را خصوصاً در کشورهای کمتر توسعه یافته به¬وجود آورده است.
فرآورده¬های کاغذی از جمله نیازهای جوامع بشری به¬ویژه جوامع پیشرفته و صنعتی است. مصرف بسیار زیاد کاغذ و فرآورده¬های کاغذی، تقاضای روز افزون برای آن و کمبود شدید ماده اولیه چوبی از یک¬طف و مشکلات زیست محیطی ناشی از دفن زایدات کاغذی از طرف دیگر لزوم بازیافت و استفاده مجدد از کاغذهای مصرف شده را دوچندان کرده¬ است. کاغذ به عنوان یک کالای استراتژیک که در حدود 85 تا 90 درصد آن از درختان جنگلهای طبیعی و دست کاشت بدست می¬آید سهم زیادی از زباله¬های خانگی و اداری و تجاری را به خودش اختصاص داده است که به عنوان سلطان زایدات لقب گرفته است. تولید روز افزون زباله از جمله کاغذ و مقوا و دفع غیر اصولی آن به محیط زیست، علاوه بر هدر دادن سرمایه ملی، باعث از بین رفتن منابع طبیعی می¬شود. با توجه به مشکلات مربوط به کمبود مواد اولیه چوبی برای صنایع خمیرکاغذ کشور یکی از بهترین راه¬حلهای ممکن در دنیا، بازیافت کاغذ میباشد. مزایای بازیافت کاغذ به عنوان کالای استراتژیک و ارزشمند در کشور ما به دلایل سودآوری آن، کاهش وابستگی به واردات این محصول، کاهش هزینه تبدیل و تولید آن از الیاف گیاهی به کاغذ، و اشتغال از اهمیت خاصی بر خوردار می¬باشد. علی¬رغم این¬که در حال حاضر این روش در کشور ما در مقایسه با سایر کشورهای صنعتی و پیشرفته از وضعیت مناسبی برخوردار نمی-باشد ولی با انجام اقدامات مفید و مؤثر و همچنین با اعمال روش¬های مناسب مدیریت، مشارکت¬های مردمی و گسترش فرهنگ بازیافت در سطح جهان می¬توان از این روش به خوبی و در سطح مطلوب برای پاسخ¬گویی به مشکلات صنعت خمیر و کاغذ کشور استفاده کرد. همچنین میزان بازیافت کاغذ و مقوای کشور مقدار ناچیز 2 درصد بوده، این در صورتی است که در کشورهای توسعه یافته همچون سوئیس، متوسط جهانی و اروپا به ترتیب در حدود 6/87، 6/50 و 66 درصد کاغذ و مقوا مصرفی مورد بازیافت قرار میگیرد.
بازیافت راه¬حلی است که نسبت به دفن یا سوزاندن مواد زائد و حتی در مورد کاغذ از تبدیل آن به کمپوست هزینه کمتری را به شهرداری¬ها تحمیل می¬کند و صرفه¬جویی در انرژی و محیط زیست تمیزتر اساس آن را تشکیل می¬دهد.
مقدمه:
به¬طورکلی جنگل¬ها و مراتع از حیث تأمین مواد غذایی، محصولات چوبی و کاغذی، تأمین مایحتاج عمومی، جلوگیری از فرسایش خاک و حفظ آب نقش مهمی را در اکوسیستم طبیعی ایفا می¬کنند. بنابراین تلاش برای جلوگیری از نابودی این منابع طبیعی از اهمیت حیاتی برخوردار است. ایران کشوری است که تنها حدود 5/7 درصد آن توسط جنگل پوشیده شده و بدین خاطر در زمره کشورهای با پوشش جنگلی کم قرار می¬گیرد. با توجه به سیاست¬های اتخاذ شده از سوی سازمان جنگل¬ها و مراتع در زمینه حفظ و صیانت از جنگل¬های شمالی کشور، میزان نشانه¬گذاری و برداشت چوب در سال¬های گذشته مسیر نزولی داشته است.
در جوامع امروزی الگوی مصرف به گونه¬ای است که همواره مقدار زیادی زباله تولید می¬گردد. یکی از راه¬های حفاظت از منابع، بازیافت مواد می¬باشد. زباله¬های شهری از اجزای مختلفی از جمله کاغذ و مقوا تشکیل میشود که کاغذ و مقوا درصد قابل توجهی از آن را شامل می¬شود به-طوری¬که بر اساس نتایج آنالیز فیزیکی زباله¬های شهری در ایران به¬طور متوسط حدود 9/10 % از این زباله¬ها را کاغذ و مقوا تشکیل می¬دهد. در کشور ایران سالانه بیش از 400 هزار تن کاغذ مصرف می¬شود که معادل قطع سالانه شش میلیون و ششصد هزار اصله درخت می¬باشد. برای تولید هر تن کاغذ تعداد 17 – 15 اصله درخت باید قطع شود یا به بیان دیگر حدود 3 تن یا 6 مترمکعب چوب جنگلی نیاز است، این در حالیست که در صورت بازیافت 25 % از کاغذهای موجود در زباله¬های شهری می¬توان سالانه از قطع یک میلیون و هفتصد هزار اصله درخت جلوگیری کرد.مزایای دیگر بازیافت کاغذ شامل کاهش مصرف 5/682 گالن نفت، 7000 گالن آب و 313 یارد مکعب از فضای گورستان زباله به ازای بازیافت یک تن کاغذ، کاهش میزان مصرف گاز متان که 25 برابر سمی¬تر از دی¬اکسید کربن است، کاهش 60 % انرزی مصرفی نسبت به وقتی که از درخت برای ساخت کاغذ استفاده می¬شود و کاهش 25 % آلودگی آب می¬باشد. بنابراین عدم توجه به کاغذ و مقوا، و بازیافت آن باعث هدر رفتن سرمایه ملی (منابع اقتصادی، عدم وابستگی در جهت ورود خمیر کاغذ) و همچنین باعث ضرر و زیان به محیط زیست (کاهش تولید زباله و کاهش آلودگی) و از بین رفتن جنگلها می¬شود که خود اثرات دیگری برای محیط زیست به دنبال خواهد داشت.
کاغذ یک کالای استراتژیک بوده و نقش حیاتی در توسعه فرهنگی به عهده دارد. این فرآورده هنوز نیز در فرآیند ارتباطات نقش کلیدی داشته و در آینده نیز همچنان از جایگاه مهمی برخوردار خواهد بود. فرآورده¬های کاغذی به صورت¬های بسیار گوناگونی ساخته می¬شوند و این تنوع به کاغذ امکان می¬دهد رقابت¬پذیری خود را در مقایسه با سایر فرآورده¬های مشابه حفظ نموده و از این طریق بتواند به تقاضاهای روزافزون در رابطه با کاربرد وسیع خود پاسخ بدهد.
آمارهای موجود در دنیا حاکی از افزایش مصرف کاغذ به¬ویژه کاغذهای چاپ روزنامه و مجله می¬باشند. عوامل چندی بر این افزایش مصرف مرتبط هستند که از آن جمله می¬توان به گسترش روزافزون جمعیت و توسعه فرهنگی جوامع اشاره نمود. مصرف سرانه کاغذ در هر جامعه به عنوان شاخصی از رشد و توسعه فرهنگی آن جامعه در نظر گرفته می¬شود. لذا دیده می¬شود در شرایطی که هر دو عامل افزایش جمعیت و توسعه فرهنگی به صورت توأم تاثیر بگذارند، رشد مصرف سرانه کاغذ نیز به صورت تصاعدی خواهد بود. کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در سال¬های اخیر، افزایش مصرف کاغذ به¬ویژه کاغذهای روزنامه و مجله از نرخ رشد بالایی برخوردار بوده است.
در سال¬های اخیر به دلیل کاهش منابع چوبی، افزایش تقاضا برای محصولات کاغذی، افزایش نگرانی¬های زیست محیطی ناشی از تولید کاغذهای بکر و حجم بالای کاغذ موجود در زباله-های شهری، ضرورت امر بازیافت منابع کاغذ موجود بیش از پیش احساس می¬شود. یکی از مراحل مهم در فرآیند بازیافت کاغذ و استفاده مجدد از آن، مرکب¬زدایی است. در سال¬های اخیر توجه محققین در سطح بین¬اللمللی به سوی بهینه¬سازی و یافتن راه¬های جدید در زمینه زدودن آلاینده¬ها به¬ویژه مرکب از کاغذهای باطله معطوف شده است. طبق آمارهای موجود در سال 1998 میلادی، 22 درصد از کل کاغذ حاوی مرکب توسط کارخانجات تولیدکننده کاغذهای روزنامه و چاپ و تحریر بازیافت شده، درصورتی¬که این مقدار در سال 2001 به 31 درصد افزایش یافته است. سهولت و یا سختی زدودن مرکب در ابتدا به نوع مرکب، فرآیند چاپ و نوع الیاف بستگی دارد. برخی از انواع کاغذ مانند روزنامه¬های چاپ شده با مرکب¬های از جنس روغن نسبتاً به آسانی با فرآیندهای متداول شیمیایی مرکب¬زدایی می¬شوند. اما کاغذهای چاپ شده به روش غیر تماسی به سختی مرکب¬زدایی می¬شوند و این در حالی است که مقدار چنین کاغذهایی نسبت به حجم کل کاغذ بازیافت شده پیوسته درحال افزایش است.
جهت پاسخگویی به مصرف داخلی کاغذ به¬ویژه کاغذهای روزنامه و مجله در سال¬های اخیر علاوه بر تولید داخلی، این فرآورده¬ها عمدتاً از طریق افزایش واردات تأمین شده¬اند. به دلیل ارزبری واردات کاغذ، تلاش بر این بوده است که تا حد امکان از طریق افزایش تولید داخلی نسبت به تأمین کمبودها اقدام شود.
در حال حاضر علی¬رغم اقدامات مختلف برای توسعه کشت و پرورش گونه¬های مناسب تندرشد از جمله صنوبر برای تأمین ماده اولیه مورد نیاز، باز هم کمبود مواد اولیه سلولزی مناسب به عنوان یک مشکل عمده در صنایع چوب و کاغذ محسوب می¬شود. به دلیل محدودیت سطح جنگل¬های شمال کشور و افزایش روند تخریبی آن¬ها طی سال¬های اخیر، تأمین تمامی مواد اولیه مورد نیاز از این جنگل¬ها امکان¬پذیر نیست و بنابراین ضرورت دارد راه حل¬های مختلف جهت جبران این کمبود بررسی شده و در صورتی¬که از نظر فنی و اقتصادی مناسب باشند، مورد استفاده قرار گیرند.
یکی از روش¬های تأمین مواد اولیه سلولزی مناسب برای صنایع کاغذسازی، که طی سالیان اخیر در سطح جهانی مورد توجه جدی قرار گرفته است، بازیافت کاغذهای باطله (waste Paper Recycling) می¬باشد. در نیمه قرن بیستم در بسیاری از کشورهای دنیا به دلایل مختلف از جمله محدودیت منابع سلولزی، مصرف روزافزون فرآورده¬های کاغذی، مشکلات زیست محیطی، هزینه بالا و روزافزون تولید کاغذ و مقوا از مواد خام سلولزی، هزینه بالای انرژی و غیره، استفاده از فناوری بازیافت به صورت بسیار جدی مورد توجه قرار گرفته است و در آستانه قرن بیست¬و¬یکم، توسعه استفاده از الیاف بازیافتی به عنوان ماده اولیه سلولزی در صنعت کاغذسازی، قادر است بخش قابل ملاحظه¬ای از کمبودهای مواد خام سلولزی در این صنعت را به صورت رضایت¬بخشی جبران نماید.
مصارف متنوع فرآورده¬های کاغذی در امور چاپ و تحریر، بسته بندی، بهداشتی، تزئینات و دکوراسیون به نحوی روزافزون نیاز به محصولات سلولزی را به عنوان ضرورتی اجتناب ناپذیر در آورده است. در سال¬های اخیر به دلیل کمبود منابع طبیعی و جلوگیری از اثرات تخریب محیط زیست، بازیافت کاغذ از کاغذهای باطله، مورد توجه قرار گرفته است. کاغذ پس از مواد زائد جامد فساد پذیر و قابل کمپوست، دومین جز با ارزش و قابل بازیافت زباله می¬باشد. از کل کاغذ و مقوای مصرفی تقریباً 80 درصد آن قابل بازیافت و استفاده مجدد است. کاغذ و مقوای قابل بازیافت موجود در زباله شهری عموماً شامل روزنامه، کتاب، مجله، کاغذهای چاپی ، تبلیغاتی و تجاری، مکاتبات اداری، کاغذهای پرینت ، مقوا و کاغذ بسته بندی می¬باشد. منازل، ادارات و مدارس مهم¬ترین منابع تامین کاغذ های باطله هستند. بهترین روش جمع¬آوری آن از درب منازل، اداره ها و مدارس قبل از مخلوط شدن با بقیه پسماندها است. تفکیک از مبدا، نخستین بار در سال 1985 در کشور آلمان غربی سابق و آن هم در مورد دورریزهای مراکز مسکونی صورت پذیرفت. برای استفاده بهینه از کاغذهای باطله بعنوان الیاف دست دوم، ضروری است انواع کاغذها از نظر کیفیت دسته بندی شوند. بیشتر کاغذهای باطله جمع آوری شده، به انواع کاغذهای بسته بندی تبدیل می¬شوند. براساس گزارش سازمان بازیافت، میزان بازیافت کاغذ و مقوا در ایران حدود 186 هزار تن در سال بوده که این میزان در جهان در سال 2009 حدود 6/181 میلیون تن بوده است. امید است با توجه به برنامه ریزی هدفمند این منابع عظیم سهم قابل توجهی را در تأمین ماده اولیه صنایع کاغذ برعهده گیرد. طبق آمار فائو مقدار واردات کاغذ بازیافتی (2009) در ایران 426 تن بوده که این مقدار در جهان به میزان 54945334 تن میباشد و در بخش صادرات سهم ایران 1421 تن بوده که مقدار صادرات کاغذ بازیافتی در جهان به میزان 55910849 تن بوده است. بر اساس آمارهای موجود، روزانه در حدود 5/3 میلیون تن زباله در سراسر دنیا تولید می¬شود که سهم کشور ما در تولید آن در حدود40 هزار تن در روز است. بر اساس آمارهای موجود در سال 1378 میزان سرانه تولید زباله شهری در ایران حدود 820 گرم بوده است و در مجموع در شهرهای کشور ما در حدود 32 هزار تن زباله در روز تولید شده است. بر اساس نتایج آنالیز فیزیکی زباله های شهری در ایران به طور متوسط حدود 9/10 % از این زباله ها را کاغذ و مقوا تشکیل می¬دهد. تحقیقات انجام شده در کشور نشان می¬دهد که فقط با بازیافت 25% کاغذ و مقوای موجود در زباله¬های تولیدی می¬توان سالانه 100 هزار تن کاغذ بازیافتی بدست آورد این فعالیت به مفهوم تداوم حیات 1700000 اصله درخت در سال است .آمریکا 30 درصد کل کاغذ جهان را مصرف می¬کند و از کل 521 کارخانه تولید کاغذ در آمریکا 450 کارخانه از کاغذهای باطله برای تولید کاغذ استفاده می-کنند و در مقیاس جهانی هر ساله بیش از 95 میلیون تن کاغذ باطله برای تولید کاغذ جدید بازیافت می¬شود. نکته قابل توجه اینکه همه روزنامه¬های آمریکا از کاغذهای باطله و بازیافتی است و مطبوعات این کشور اجازه ندارند از کاغذ نو استفاده کنند. همچنین تمامی ادارات دولتی در آمریکا هم اکنون موظف اند 60 درصد از کاغذ مورد نیاز خود را از کاغذهای بازیافتی خریداری نمایند. در این کشور میزان تولید کاغذهای بازیافتی به قدری است که در صدی از آنرا به فروش میرساند. هند نیز 50% کاغذ مصرفیش بازیافتی میباشد. کشور ژاپن نیمی از 30 میلیون تن کاغذ مصرفیش را به روشهای مختلف از زباله شهری جدا کرده و از در آمد حاصل از آن سالانه 2 میلیارد دلار به هزینه جمع آوری و دفع زباله های خویش کمک می-کند.امروزه در کشورهایی همچون هلند، سوئیس و ژاپن بیش از 50 درصد کاغذهای مصرفی مورد بازیافت قرار می¬گیرد. استفاده از کاغذ باطله انرژی مورد نیاز را برای تولید یک تن کاغذ به سه چهارم تقلیل می¬دهد. 50 درصد الیاف مورد استفاده در جهان بازیافتی است، تولید بعضی از فرآورده ها (از قبیل لایه کنگره ای مقوا)، مبتنی بر کاغذهای باطله است در تولید کاغذ روزنامه، خواص مطلوبی از قبیل ضخامت کم، چگالی زیاد و تا خوری خوب، ناشی از بکارگیری کاغذ باطله است. خواص کاغذهای باطله، همانند هر ماده خام دیگری، اهمیت زیادی دارد و بر کیفیت محصول حاصل و شرایط فرآورش محصول تاثیر می¬گذارد .
بخش اول : صنعت کاغذ ، مراحل تولید کاغذ
آیا تا به حال فکر کرده¬اید نیاکان ما و مردمان گذشته، آثار علمی و فرهنگی، هنری و اجتماعی خودشان را روی چه چیزی می¬نوشتند و نقاشی می¬کردند؟ نقاشی روی دیوار غار، نوشتن روی سنگ، چوب و یا روی چرم… . با گذشت زمان، جمعیت کره زمین افزایش پیدا کرد، در نتیجه اطلاعات علمی و آثار فرهنگی و اجتماعی زیادی تولید شد. در این شرایط روش¬های مذکور برای ثبت و ذخیره اطلاعات کافی نبود. برای حل این مشکل انسان به فکر روش¬های جدید افتاد.
سوگند به قلم و آن¬چه می¬نویسد. سوره¬ی قلم، آیه 1
کاغذ یکی از مواد مصنوعی است که کاربرد بسیاری در زندگی ما پیدا کرده است. ماده اصلی و خام مورد نیاز برای ساخت کاغذ، چوب است، هرچند چوب را می¬توان از نیشکر، پنبه و … تهیه کرد.
انسان اولیه به تدریج که نیاز به تصویر کردن اشیاء ، یادداشت کردن وقایع و ارسال پیام های کتبی را درک کرد، اهمیت و ضرورت شیئی که بتواند بر روی آن اثر به جا ماندنی را ثبت کند، دریافته بود و همواره در راه دستیابی به آن تلاش می‌کرد. لازم به ذکر است از میان اجزای تشکیل¬دهنده¬ی درخت، ساقه و تنه¬ی محکم و شاخه¬های چوبی درختان تنومند برای تهیه کاغذ مناسب است.
ü تاریخچه:
در بین النهرین از لوحه های گلی ، در مصر (1838 ق.م) از پاپـیروس ، در چین از حکاکی بر روی لوحه های چوبی و نمد با قلم مو و پارچة ابریشمی ، این منظور را عملی می کردند. با توجه به اینکه صنعت ، نمد ما لی در خاور دور سنّت و متداول بود، فردی چینی به نام تسائی لون (105 میلادی) از قطعات کهنه و اضافی ابریشم ، خمیر و بعد ورقه‌هایی به صورت نمد درست کرد و از آن به کمک قلم مو برای نقاشی و نوشتن استفاده کرد و بعد به جای ابریشم ، چوب خیزران و درخت توت را بکار گرفت. در حقیقت باید او را اولین مخترع کاغذ در دنیا دانست.
ü سیر تحولی رشد:
کارگران چینی که در سال 751 به دست ایرانیان اسیر شدند این فن را با استفاده از کتان و شاهدانه به مردم سمرقند آموختند و بعدها توسط مسلمانان در بغداد ، دمشق و حتی مراکش و اسپانیا متداول شد. اولین کارخانه کاغذ سازی درسال 1154 در اسپانیا و اولین آسیاب تهیه پودر چوب در سال 1190 در فرانسه تأسیس شده بود.
در ایران فعالیت کاغذ سازی اولین بار با تأسیس کارخانه مقواسازی و با استفاده از کاغذهای باطله درسال 1313 شمسی در کرج شروع شد و حدود 15 سال است که با تأسیس دو کارخانه کاغذ سازی پارس در هفت تپه خوزستان و کارخانه چوب و کاغذ ایران (چوکا) در گیلان ، به صورت یک تکنولوژی مدرن و پیشرفته درآمده است.
ü مواد اولیه تهیه کاغذ:
مواد اولیه تهیه انواع کاغذ بطور کلی، مواد سلولزی است که از منابع مختلف تهیه می‌شوند:
• ساقه کتان ، شاهدانه ، پنبه که الیاف بلند (در حدود 1.2 تا 6 میلی متر) دارند.
• ساقة گیاهانی مانند گندم ، جو (کاه) ، نی ، کنف و غیره.
• درختانی که برگ سوزنی دارند، مانند کاج (با الیاف بلند ) و یا برگ پهن ، دارند مانند چنار (با الیاف کوتاه در حدود 0.5 تا 1.2 میلی متر)
• انواع کاغذهای باطله و یا خرده‌ها و قطعات مقوای کهنه
• الیاف تفاله نیشکر
ü مراحل تهیه کاغذ
• تبدیل چوب به قطعات ریز :
با استفاده از ماشین پوست کنی ، و دستگاه تولید تراشه و عبور تراشه‌ها از الک مخصوص صورت میگیرد و قطعاتی به طول حداقل 4 و عرض 2 سانتی متر (در مورد چوب) به دست می‌آید.
• پختن چوب و تولید خمیر :
این عمل ممکن است از طریق مکانیکی یعنی ، بدون استفاده از مواد شیمیایی و توسط بخار آب جوش ، تحت فشار صورت گیرد که معمولاً برای تهیه کاغذهای ارزان و کاهی ، مانند کاغذ روزنامه متداول است. در روش شیمیایی از هیدروکسید سدیم (در روش قلیایی)، سولفیت هیدروژن کلسیم، درمحیط اسیدی (PH=2-3، روش بی سولفیت) و یا سولفیت سدیم (در روش سولفیت) همراه با کمی کربنات سدیم در دمای بالاتر از 100 درجه سانتیگراد و تحت فشار، استفاده میشود. در این مرحله خمیر قهوه‌ای رنگی حاصل میشود که از آن در تهیه مقوا، کارتن، و یا کاغذهای کاهی استفاده میشود.
• شستشوی خمیر کاغذ :
شستشوی قلیایی، که با استفاده از محلول 3 درصد سود در دمای 45 تا 50 درجه سانتیگراد به مدت یک تا دو ساعت صورت میگیرد. این عمل برای جدا کردن لیگتین و کاهش رنگ خمیر انجام می‌پذیرد.
• اعمال شیمیایی (رنگ زدایی) در دو مرحله صورت میگیرد :
مرحله کلر زنی ، که در PH=2 تا دمای 25 تا 45 درجه سانتیگراد به مدت تقریبی یک ساعت صورت میگیرد. در این مرحله لیگتین باقیمانده در خمیر ، به صورت محلول در می‌آید که بسته به نوع مواد شیمیایی به کار رفته برای پخت ، بین 3 تا 15 درصد ممکن است تغییرکند.
مرحله رنگ زدایی که توسط هیپوکلریت سدیم (به صورت محلول 3 درصد) ، دی اکسید کلر ، پراکسید هیدروژن ، ازون ، و غیره در PH=9-10 صورت میگیرد. تا اینکه لیگتین فقط اکسید شود و سلولز تحت تأثیر قرار نگیرد.
دسته: 